BESKID MAŁY
Beskid Mały jest pasmem górskim położonym w zachodniej części Beskidów. Pasmo w całości leży na obszarze Polski, na granicy województw Śląskiego i Małopolskiego. Beskid Mały tworzy zwartą grupę górską, o długości ponad 30 km. Od zachodu poprzez Bramę Wilkowicką graniczy z
Beskidem Śląskim, natomiast wschodnią granicę wyznacza dolina Skawy, za którą rozciąga się Beskid Makowski. Na północy Beskid Mały sąsiaduje z Pogórzem Śląskim, zaś na południu opada ku Kotlinie Żywieckiej. Beskid Mały przecięty jest południkowo przez rzekę Sołę, która dzieli go na dwie części.
Beskid Mały, po prawej, widziany ze Skrzycznego
W zachodniej, mniejszej części wznosi się Magurka Wilkowicka (909m) oraz Czupel (933m) - najwyższy szczyt Beskidu Małego. Wschodnia część nazywana jest Beskidem Andrychowskim, a najwyższymi szczytami są Łamana Skała (929m), Leskowiec (922m) oraz Groń Jana Pawła II (890m). Beskid Mały zbudowany jest prawie w całości z piaskowców godulskich i pod względem geologicznym stanowi przedłużenie Beskidu Śląskiego. W północnej części spotyka się również skałki wapienne.
Międzybrodzie Bialskie, Rogacz i Czupel
Obszar Beskidu Małego pokryty jest gęstą siecią szlaków turystycznych. Głównymi bazami wypadowymi w rejonie Czupla i Magurki Wilkowickiej są Bielsko-Biała, Wilkowice oraz Łodygowice. W centrum pasma, nad Jeziorem Międzybrodzkim, położone jest Międzybrodzie Żywieckie oraz Międzybrodzie Bialskie. W okolice Leskowca i Gronia Jana Pawła II prowadzą szlaki z Krzeszowa oraz Andrychowa. Przez Beskid Mały przebiega droga wojewódzka nr 781 prowadząca przez Przełęcz Kocierską, a także droga wojewódzka nr 948 z Żywca przez Międzybrodzie Bialskie do Oświęcimia.
Zbiornik wodny na Górze Żar, w tle Kiczera
Rejon Beskidu Małego jest niezwykle popularny wśród rowerzystów. Znajdujące się tutaj asfaltowe podjazdy zaliczane są do najciekawszych w Polsce, a zdecydowanym numerem jeden jest podjazd na Hrobaczą Łąkę. Innymi, wartymi wspomnienia są podjazdy na Przełęcz Przegibek, Przełęcz Kocierską oraz Górę Żar. Ta ostatnia jest popularna również wśród paralotniarzy.
Żar - widok na Hrobaczą Łąkę i Bujakowską Górę
Dużym urozmaiceniem krajobrazu Beskidu Małego są Jeziora Żywieckie, Międzybrodzkie oraz Czaniec powstałe w wyniku budowy zapór w Tresnej, Porąbce oraz Czańcu. Jeziora te tworzą tzw. Kaskady Soły. Unikalną atrakcją w skali kraju jest elektrownia szczytowo-pompowa Żar, której zbiornik wodny mieści ponad 2 miliony m3 wody. Inna atrakcją związaną z Górą Żar jest kolej linowo-terenowa z Międzybrodzia Żywieckiego uruchomiona w 2004 roku. Na terenie Beskidu Małego znajdują się schroniska PTTK na Magurce Wilkowickiej oraz na Leskowcu, prywatne schronisko na Hrobaczej Łące, prywatna chatka Gibasówka, studenckie chatki Pod Potrójną i Rogacz, a także chatka KTG Limba na Trzonce.
Góra Żar
Wagonik kolei terenowej na Żar
Popularnym celem wycieczek jest Sanktuarium Górskie na Groniu Jana Pawła II. Znaczna część pasma wchodzi w skład Parku Krajobrazowego Beskidu Małego o powierzchni 257,70km2. Najcenniejsze obszary objęto ochroną rezerwatową tworząc rezerwaty: "Szeroka", "Buczyna na Zasolnicy" i "Madohora".[2] W Beskidzie Małym licznie występują jaskinie, z których najbardziej znana jest Jaskinia Komonieckiego.
, Wydawnictwo Pascal, Bielsko-Biała 2006.